Verschillende visies en de betekenis voor participatie
Bij het maken van visies staat één ding centraal: het betrekken van alle relevante stakeholders. Hoewel dit inmiddels breed wordt erkend, blijft de vraag ‘hoe doe je dat goed?’ vaak een uitdaging. Veel gemeenten en woningcorporaties experimenteren nog volop met wat wél en wat niet werkt.
Ook wij hebben in de afgelopen jaren veel geleerd. In dit artikel bieden we een praktische uitleg van de verschillen tussen een omgevingsvisie, wijkvisie en buurtvisie en wat dat betekent voor de rol van stakeholders. Waarom dit belangrijk is? Door deze verschillen te begrijpen, kun je participatie beter afstemmen op de rol en behoeften van de verschillende doelgroepen.
De omgevingsvisie: geeft richting voor de lange termijn
In de omgevingsvisie worden visies van de verschillende gemeentelijke domeinen in samenhang gebracht. De omgevingsvisie is als een kompas dat de koers bepaalt voor de lange termijn, zo’n 20 tot 30 jaar. Het richt zich op brede thema’s zoals duurzaamheid, mobiliteit, woningbouw en klimaatadaptatie. Kenmerken:
Schaal: Gemeentelijk, en soms zelfs regionaal of provinciaal
Termijn: Lange termijn (20-30 jaar)
Procesverantwoordelijke: Gemeente
Rolverdeling:
Regionale partijen zoals waterschappen, provincie en GGD’s brengen expertise in.
Lokale stakeholders zoals ondernemers, woningcorporaties en bewoners geven input over thema’s als leefbaarheid en economische groei.
Een omgevingsvisie is strategisch en heeft een groot bereik, zowel in tijd als in impact, en dient als paraplu voor andere plannen en visies. Participatie richt zich hier vooral op het ophalen van brede input via bijvoorbeeld inspiratiesessies of enquêtes.
De wijkvisie: van visie naar gemeenschappelijk uitvoeren
Een wijkvisie brengt de ontwikkelingen van diverse partners in een wijk samen en richt zich op specifieke behoeften van die wijk. Waar de omgevingsvisie nog abstract kan zijn, vertaalt de wijkvisie strategische doelen naar een concreet niveau. Kenmerken:
Schaal: Een wijk binnen een gemeente
Termijn: Middellange termijn (10-15 jaar)
Eigenaar van het proces: Steeds vaker gedeeld eigenaarschap tussen gemeente, woningcorporatie en welzijnsorganisaties
Rolverdeling: De gemeente is vaak coördinator en faciliteert vooral samenwerking tussen partijen. Stakeholders zoals gemeente, woningcorporaties en welzijnsorganisaties stemmen hun plannen op elkaar af en co-creëren oplossingen. Andere partijen in de wijk worden betrokken om te horen wat er speelt, waar hun behoeften liggen en hoe zij betrokken willen worden. Bewoners worden actief bevraagd en betrokken om plannen beter af te stemmen op hun dagelijkse leefwereld.
Een wijkvisie is tactisch: het legt verbinding tussen de grote lijnen van de omgevingsvisie en de praktische behoeften van bewoners.
De buurtvisie: impact maken met bewoners
De buurtvisie richt zich op kleinschalige, praktische verbeteringen die snel zichtbaar zijn. Het doel is om bewoners te activeren en eigenaarschap te stimuleren. Denk aan groenvoorzieningen, het verbeteren van de verkeersveiligheid en het opstarten van sociale initiatieven.
Termijn: Korte termijn (5-10 jaar)
Schaal: Een buurt of een deel van een wijk
Eigenaarschap: Bewoners, vaak vertegenwoordigd in buurtverenigingen
Rolverdeling: Bewonersgroepen en buurtverenigingen staan centraal en zijn de motor achter buurtinitiatieven. Stakeholders zijn ondersteunend, zorgen voor afstemming binnen hun eigen organisaties en faciliteren bijvoorbeeld met middelen of expertise.
De buurtvisie is operationeel en gericht op de korte termijn. Hier kunnen bewoners echt het verschil maken.
Waarom deze visies samenhangen
Hoewel elke visie een eigen tijdshorizon en schaal heeft, vormen ze samen een gelaagd systeem.
De omgevingsvisie biedt een strategisch kader.
De wijkvisie vertaalt dit naar specifieke gebieden.
De buurtvisie zorgt voor concrete, zichtbare verbeteringen.
Deze integrale aanpak maakt het mogelijk om de leefomgeving duurzaam en toekomstbestendig te ontwikkelen.
Wat betekent dit voor de participatie?
Of je nu werkt voor een gemeente, woningcorporatie, welzijnsorganisatie of als betrokken bewoner, jouw rol is belangrijk bij het vormgeven van deze visies.
Werk je aan een omgevingsvisie? Zorg dan dat je breed kijkt en betrek alle relevante partijen om de juiste input te krijgen.
Bij een wijkvisie is samenwerking tussen stakeholders de sleutel: hoe breng je de verschillende plannen van de verschillende organisaties met elkaar in samenhang? En hoe werk je de komende jaren samen aan de uitvoering daarvan?
Gaat het om een buurtvisie? Dan is het betrekken (en vaak activeren) van bewoners belangrijk om initiatieven te laten slagen. Neem zelf een ondersteunende rol aan.
Conclusie
Omgevingsvisie, wijkvisie of buurtvisie: elk type visie vraagt om een andere aanpak en een andere rol van stakeholders. Door deze verschillen te begrijpen, kun je participatie effectiever organiseren en bijdragen aan leefbare en toekomstbestendige gemeenschappen.
Heb je een vraag over een visie of zoek je hulp bij participatie? Neem contact met ons op – we denken graag met je mee!
